Data Lineage คืออะไร? แนวทางการติดตามและจัดการข้อมูลในองค์กร
Apr 17, 2025
การจัดการข้อมูลในองค์กรเป็นสิ่งสำคัญอย่างยิ่งในยุคที่ข้อมูลมีบทบาทสำคัญในทุกกระบวนการของธุรกิจ การเข้าใจ ‘Data Lineage’ หรือ ‘เส้นทางข้อมูล’ เป็นหนึ่งในปัจจัยที่ช่วยให้การจัดการข้อมูลมีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น บทความนี้จะช่วยให้คุณเข้าใจถึงความหมายของ Data Lineage แนวทางการติดตามและจัดการข้อมูล รวมถึงบทบาทที่สำคัญของมันในการพัฒนาองค์กร
ทำความรู้จัก Data Lineage คืออะไร
Data Lineage (DL) คือ เส้นทางของข้อมูลหรือการเดินทางทั้งหมดของข้อมูล ประกอบด้วย จุดเริ่มต้นของข้อมูล, วิธีที่ข้อมูลเดินทางจากจุด A ไปยังจุด B, และข้อมูลนั้นอยู่ที่ไหนในปัจจุบัน
โดยการใช้ Data Lineage จะช่วยให้องค์กรเข้าใจได้ง่ายขึ้นว่าเกิดอะไรขึ้นกับข้อมูลเมื่อเดินทางผ่านกระบวนการต่าง ๆ เช่น ETL (Extract, Transform, Load), การจัดเก็บข้อมูล (Data Collection), รายงาน, และชุดข้อมูลต่าง ๆ ในระหว่างการเดินทาง ข้อมูลจะเชื่อมโยงกับข้อมูลอื่น ๆ ถูกแปลง และถูกใช้ในรายงานต่าง ๆ ซึ่งช่วยให้องค์กรสามารถตัดสินใจได้อย่างมีข้อมูลและแม่นยำมากขึ้น รวมถึงวิธีการแปลงและใช้งานข้อมูลที่ผ่านการประมวลผล ทำให้การควบคุมและจัดการข้อมูลในองค์กรมีประสิทธิภาพ และสามารถตรวจสอบความถูกต้องได้อย่างโปร่งใส เพิ่มประสิทธิภาพของ Business Intelligence ให้ดีขึ้น และใช้เวลาในการได้ข้อมูลเชิงลึกน้อยลง
Data Lineage สำคัญกับธุรกิจอย่างไร
การทำ Data Lineage สำคัญต่อธุรกิจในหลาย ๆ ด้าน โดยเฉพาะการที่ธุรกิจต้องการควบคุมและดูแลข้อมูลที่สำคัญทั้งในแง่ของคุณภาพและความปลอดภัย เมื่อไม่มีการทำ Data Lineage อาจทำให้เกิดปัญหาหลายประการ เช่น
- ความยากลำบากในการตรวจสอบแหล่งที่มาของข้อมูล: หากข้อมูลไม่ได้ถูกติดตามตั้งแต่ต้นทางจนถึงปลายทาง อาจเกิดความยุ่งยากในการตรวจสอบว่าแหล่งที่มาของข้อมูลนั้นเชื่อถือได้หรือไม่
- การปฏิบัติตามกฎระเบียบ: การไม่รู้จักเส้นทางของข้อมูลอาจส่งผลต่อการไม่สามารถปฏิบัติตามกฎระเบียบหรือมาตรฐานที่เกี่ยวข้องกับการปกป้องข้อมูล
- การใช้ข้อมูลที่ผิดพลาด: การไม่สามารถตรวจสอบกระบวนการแปลงหรือการประมวลผลข้อมูลได้อาจทำให้เกิดการตัดสินใจผิดพลาดจากข้อมูลที่ไม่สมบูรณ์
ธุรกิจที่มีการทำ Data Lineage สามารถลดความเสี่ยงเหล่านี้ได้ เพราะสามารถเข้าใจแหล่งที่มาของข้อมูลและวิธีการจัดการข้อมูลในระบบได้อย่างชัดเจน
ประเภทของ Data Lineage
Physical Lineage: การติดตามเส้นทางข้อมูลในระดับโครงสร้างข้อมูลทางกายภาพ เช่น ฐานข้อมูลหรือไฟล์ที่ใช้เก็บข้อมูล โดยจะสามารถแสดงให้เห็นว่าแหล่งข้อมูลถูกจัดเก็บที่ใดและวิธีการเข้าถึงข้อมูลนั้น
Business Lineage: การติดตามเส้นทางของข้อมูลในมุมมองของการใช้ข้อมูลในการทำธุรกิจ โดยสามารถแสดงให้เห็นถึงวิธีการที่ข้อมูลนั้นถูกใช้ในกระบวนการธุรกิจต่าง ๆ เช่น การตัดสินใจทางธุรกิจ การวิเคราะห์ และการรายงาน
Operational Lineage: การติดตามเส้นทางของข้อมูลในกระบวนการปฏิบัติการ ซึ่งจะเน้นไปที่กระบวนการต่าง ๆ ที่ใช้ข้อมูลในการทำงานภายในองค์กร เช่น การประมวลผลข้อมูลในระบบซอฟต์แวร์ หรือการใช้ข้อมูลในแอปพลิเคชันต่าง ๆ
การทำงานของ Data Lineage
หลักการทำงานของ Data Lineage จะเริ่มต้นจากการระบุแหล่งที่มาของข้อมูลและการติดตามเส้นทางที่ข้อมูลเดินทางไป โดยระบบ Data Lineage จะเก็บข้อมูลเกี่ยวกับแหล่งที่มาของข้อมูล กระบวนการที่ข้อมูลถูกแปลงและประมวลผล รวมถึงการใช้ข้อมูลในแต่ละขั้นตอนในกระบวนการธุรกิจ ช่วยให้สามารถติดตามข้อมูลได้ แต่ยังช่วยให้สามารถควบคุมการไหลของข้อมูลได้ง่ายขึ้น ช่วยให้ธุรกิจสามารถตรวจสอบคุณภาพและความถูกต้องของข้อมูลได้ตลอดเวลา
นอกจากนี้ องค์กรยังสามารถใช้เครื่องมือ Data Lineage และ Data Catalogs สำหรับการค้นหาข้อมูลและการเชื่อมโยงข้อมูล ช่วยให้ผู้ใช้ข้อมูลเข้าใจถึงความสำคัญของข้อมูลแต่ละประเภทในการบรรลุเป้าหมายที่ต้องการ ซึ่งเป็นพื้นฐานสำคัญในการพัฒนา Machine Learning Algorithms
การใช้งาน Data Lineage ในกรณีต่าง ๆ
ในปัจจุบันองค์กรต่าง ๆ มีความต้องการข้อมูลเชิงลึกแบบเรียลไทม์มากขึ้น แต่ข้อมูลเหล่านี้จะได้รับผลลัพธ์ที่มีประสิทธิภาพเมื่อมีความเข้าใจเกี่ยวกับข้อมูลและเส้นทางการเดินทางของข้อมูลในระบบ Pipeline การใช้เครื่องมือ Data Lineage ที่สามารถติดตามข้อมูลตั้งแต่ต้นทางจนถึงปลายทางสามารถช่วยปรับปรุงกระบวนการทำงานในหลาย ๆ ด้านได้ ตัวอย่างของกรณีการใช้งานที่สามารถใช้เครื่องมือ Data Lineage เพื่อปรับปรุงการทำงานมีดังนี้
การย้ายข้อมูล (Data Migration)
เมื่อย้ายข้อมูลไปยังระบบเก็บข้อมูลใหม่ หรือติดตั้งซอฟต์แวร์ใหม่ องค์กรจะใช้ Data Migration เพื่อทำความเข้าใจเกี่ยวกับตำแหน่งที่ตั้งและวงจรชีวิตของข้อมูล Data Lineage จะช่วยในการวางแผนการย้ายระบบหรือการอัปเกรดระบบ เพื่อให้กระบวนการย้ายข้อมูลสู่สภาพแวดล้อมใหม่ทำได้รวดเร็วและราบรื่นยิ่งขึ้น
การสร้างโมเดลข้อมูล (Data Modeling)
เมื่อข้อมูลมีการพัฒนาไปตามกาลเวลา จะมีแหล่งข้อมูลใหม่ ๆ ที่เกิดขึ้น รวมถึงการผนวกข้อมูลใหม่ ๆ ที่ต้องดำเนินการ ดังนั้น แบบจำลองข้อมูลที่ธุรกิจใช้ในการจัดการข้อมูลจึงต้องปรับตัวให้เข้ากับสภาพแวดล้อมที่เปลี่ยนแปลงไป Data Lineage ช่วยให้สามารถเข้าใจการเปลี่ยนแปลงเหล่านี้ได้อย่างถูกต้อง ช่วยให้นักวิเคราะห์ข้อมูลและนักวิทยาศาสตร์ข้อมูลสามารถทำการวิเคราะห์ที่มีคุณค่าและทันเวลาได้ดีขึ้น เพราะพวกเขาจะเข้าใจชุดข้อมูลได้ดียิ่งขึ้น
เจาะลึกวิทยาการข้อมูล: รู้จักกับ Data Science (วิทยาการข้อมูล) ที่ช่วยขับเคลื่อนธุรกิจให้เติบโต
การปฏิบัติตามกฎระเบียบ (Compliance)
Data Lineage ช่วยให้มีระบบการตรวจสอบที่ช่วยในการปฏิบัติตามข้อกำหนดที่เกี่ยวข้อง ปรับปรุงการจัดการความเสี่ยง และทำให้มั่นใจว่าข้อมูลได้รับการจัดเก็บและประมวลผลตามนโยบายและระเบียบข้อบังคับที่เกี่ยวข้องกับการกำกับดูแลข้อมูล ทำให้การจัดเก็บและรักษาความปลอดภัยของข้อมูลกลายเป็นเรื่องสำคัญที่สุด และหากไม่มีเครื่องมือ Data Lineage การตรวจสอบความสอดคล้องกับข้อกำหนดอาจเป็นเรื่องที่ใช้เวลาและมีค่าใช้จ่ายสูง
ความแตกต่างระหว่าง Data Lineage vs. Data Governance
Data Lineage และ Data Governance ต่างก็เป็นกระบวนการที่สำคัญในการจัดการข้อมูล แต่มีความแตกต่างกันในแง่ของบทบาทและหน้าที่
- Data Lineage เน้นที่การติดตามและแสดงเส้นทางของข้อมูลในระบบ โดยมุ่งเน้นที่การแสดงที่มาของข้อมูล การแปลงข้อมูล และการใช้ข้อมูลในกระบวนการต่าง ๆ
- Data Governance มุ่งเน้นไปที่การตั้งมาตรฐาน การควบคุม และการกำหนดนโยบายในการจัดการข้อมูลในองค์กร ซึ่งรวมถึงการปกป้องข้อมูล การควบคุมการเข้าถึงข้อมูล และการรักษาความถูกต้องของข้อมูล
ทั้งสองกระบวนการนี้ทำงานร่วมกันเพื่อให้การจัดการข้อมูลในองค์กรเป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพและมีความโปร่งใส
อ่านเพิ่มเติม: Data Governance Framework วิธีรักษาความปลอดภัยและคุณภาพข้อมูล
สรุป Data Lineage
การทำ Data Lineage เป็นกระบวนการสำคัญที่ช่วยให้ธุรกิจสามารถติดตามเส้นทางของข้อมูลในองค์กรได้ตั้งแต่ต้นทางจนถึงปลายทาง โดยการทำ Data Lineage ช่วยให้ธุรกิจสามารถเข้าใจแหล่งที่มาของข้อมูล กระบวนการแปลงข้อมูล และวิธีการใช้ข้อมูลในขั้นตอนต่าง ๆ ได้อย่างโปร่งใสและมั่นใจ นอกจากนี้ ยังช่วยลดความเสี่ยงจากข้อมูลที่ไม่สมบูรณ์หรือไม่ถูกต้อง และช่วยให้สามารถปฏิบัติตามกฎระเบียบได้อย่างมีประสิทธิภาพ ทำให้ Data Lineage เป็นเครื่องมือที่สำคัญสำหรับการจัดการข้อมูลในองค์กรยุคใหม่ที่ควรจับตามอง
ก้าวสู่การเป็นผู้นำธุรกิจ พร้อมนำเครื่องมือและเทคโลยีทันสมันมาปรับใช้ในองค์กร ปรึกษา Data Wow ได้วันนี้ที่ sales@datawow.io หรือโทร 02-024-5560
ติดต่อเรา
ซอยสุขุมวิท 69 แขวงพระโขนงเหนือ เขตวัฒนา
กรุงเทพมหานคร 10110
ประเทศไทย
